En başından beri istediğim fakat fırsat bulamadığım jeoloji yazılarıma en bir sevdiğim volkanizma ürünleri ile başlıyoorumm. Hem çok mutluyum hem de çok endişeli umarım siz de bu ilginç yapıları merak ediyorsunuzdur. Elimden geldiğinde terminoloji kullanmadan çok sade bir dille anlatmaya çalışacağım bir kusur bulursanız da hemen yazabilirsinizzz.
Evet öncelikle lav nedir? Kaç tür lav var ? Neden böyle bir ayırım yapmışlar? Bu soruları cevaplamak istiyorum hemen.
Şu şekilde anlatabilirim ki, dünyamızın merkezinin etrafı hepimizin de bildiği gibi magmadan oluşuyor. Bu magma çeşitli sebeplerle ( bu sebepleri merak ederseniz bir sonraki yazıda konuşabiliriz) gerilmeler sonucu yeryüzüne çıkarak akışkan ya da kırıntılar halinde soğur.
Peki nasıl soğur? Ya karada hava ile ya da denizde su ile teması sonucunda sıcaklık farkından dolayı soğuma gerçekleşir.
2 tipte lav bulunur. Görünümlerine göre Hawaii dilinde adlandırılan bu lavların bir tanesi halata benzediği için pahoehoe adını alırken sivri köşeli bloklu parçalı bir görünüme sahip olan aa lavı adını almıştır.
Peki yastık lav nasıl oluşur?
Magmanın yeryüzüne okyanusta çıktığını düşünelim.
Lav soğuma sırasında (içeriden gelen magma) en dıştaki (suyla temas eden kısım)camsı çeperi kırar ve oradan dışarıya çıkarak yeni bombe oluşturur. Bu olay sürekli devam ederek deniz tabanında birbirlerinin üzerine doğru kubbemsi bazalt kayalarından oluşan yastık lavlar meydana gelir. Üst kısmı kubbemsi, alt bölümleri ise kendisinden önceki yarığı kırıp çıktığı yeri temsil eden sivri uçlar şeklinde gözlemlenir.
Yastık lav mekanizması ve doku özellikleri
Lavın ilk çıktığı çeper (en dış kısmı )en hızlı soğuyan kısımdır ve bu en hızlı soğuyan kısım camsı dokuya sahiptir. Peki bu ne demek ne anlamalıyız? Kristaller çok küçük olup soğumaya, iri halde gözle görebilecek boyuta gelmeye vakitleri olmamıştır, bu yüzdende iri kristaller gözlenemez.
Dış kısımdan içine doğru gidildikçe afanitik doku ve porfirik doku gözlemlenebilir. Peki ne demek bu afanitik, porfiri doku? Soğuma çepere göre çok az daha yavaş olacağından fenokristaller yani gözle görebileceğimiz boyutta kristallerin olduğu bir doku sunmaya başlar.
Aynı zamanda ışınsal soğuma çatlakları ve gaz boşlukları gözlenebilir.
Bu yazıda yastık lavların oluşumu ve gözlenen dokulardan bahsettim umarım ilginizi çekmiştir, bir sonraki yazıda görüşmek üzereee...
Comments